Ποιο είναι το "ψηφιακό προφίλ" των Ελλήνων;

Το Παρατηρητήριο για την ΚτΠ, βάσει της μέτρησης των δεικτών του σχεδίου δράσης i2010 για το 2008, ανέλυσε και αξιολόγησε τη χρήση των νέων τεχνολογιών ανά φύλο, ηλικία, και περιφέρεια, διαμορφώνοντας το προφίλ των Ελλήνων χρηστών.

• Τα πρωτεία στη χρήση του διαδικτύου κατέχουν οι άνδρες, οι νέοι ηλικίας 16-24 ετών, τα άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου και οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων.
• Σε περιφερειακό επίπεδο, σημαντικές αποκλίσεις παρουσιάζονται μεταξύ των μεγάλων αστικών και των αγροτικών περιοχών.
• Οι γυναίκες υπολείπονται των ανδρών στη χρήση του διαδικτύου, ενώ μένουν σταθερά πίσω και από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Υπάρχει σύγκλιση μεταξύ των νέων της χώρας μας ηλικίας 16-24 και των συνομήλικών τους στην ΕΕ27, η οποία επιτεύχθηκε με εντυπωσιακή άνοδο στη χρήση Η/Υ και διαδικτύου μεταξύ 2007 και 2008.

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το διαδίκτυο έχουν ενταχθεί δυναμικά στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, ο μισός πληθυσμός της χώρας (51%) χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, ενώ το 44% των Ελλήνων έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, ανεξαρτήτως αν διαθέτουν προσωπική σύνδεση ή όχι.

Το 2008 σημειώνεται η μεγαλύτερη άνοδος στη χρήση του διαδικτύου σε σχέση με τα προηγούμενα έτη ενώ, εκτός από την αυξητική τάση, σημειώνεται και εντατικοποίηση ως προς τη συχνότητα χρήσης. Συγκεκριμένα, το 39% των Ελλήνων συνδέονται στο διαδίκτυο τουλάχιστον μια φορά το τρίμηνο, ενώ το 34% συνδέεται σε εβδομαδιαία βάση.

Σε 4 από τα 10 ελληνικά νοικοκυριά συναντάται σύνδεση στο διαδίκτυο. Κύριο λόγο μη κατοχής σύνδεσης στο σπίτι αποτελεί η αντίληψη ότι το περιεχόμενο του διαδικτύου θεωρείται επιζήμιο, και ακολουθεί η έλλειψη δεξιοτήτων για τη χρήση του, η οποία μάλιστα γίνεται εντονότερη όσο αυξάνεται και η ηλικία των ατόμων.

Δημοφιλέστερος τόπος πρόσβασης στο διαδίκτυο παραμένει το σπίτι (77%), ενώ ακολουθεί ο χώρος εργασίας (37%) και τα Internet café (14%). Παράλληλα με τις "παραδοσιακές" δραστηριότητες στο διαδίκτυο, οι Έλληνες φαίνεται να στρέφονται πλέον και να αξιοποιούν τις νέες δυνατότητες επικοινωνίας και ψυχαγωγίας που προσφέρονται ηλεκτρονικά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 45% περίπου των τακτικών χρηστών διαβάζουν ηλεκτρονικές εφημερίδες και περιοδικά, ακούνε ραδιόφωνο και παρακολουθούν τηλεόραση μέσω του διαδικτύου. Ωστόσο, δραστηριότητες όπως η ηλεκτρονική τραπεζική συγκεντρώνουν πολύ χαμηλά ποσοστά (12%), έναντι πολύ υψηλότερων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (47%), ενδεικτικά της έλλειψης εμπιστοσύνης των Ελλήνων χρηστών στο διαδίκτυο σχετικά με την ασφάλεια των συναλλαγών.

Περισσότεροι από 8 στους 10 Έλληνες είναι κάτοχοι κινητού τηλεφώνου (84%), ωστόσο, πέρα από την επικοινωνία, η χρήση των επιπλέον δυνατοτήτων που παρέχονται είναι περιορισμένη.

Ανάγκη ενίσχυσης της περιφέρειας

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ, ανοδική τάση στη χρήση Η/Υ και διαδικτύου σημειώνεται το 2008 στο σύνολο σχεδόν των Περιφερειών της χώρας. Με αναφορά στους τακτικούς χρήστες του διαδικτύου, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στις Περιφέρειες Αττικής (57%), Νοτίου Αιγαίου (47,2%) και Κρήτης (43,8%). Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζουν οι Περιφέρειες Πελοποννήσου, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας, υπολειπόμενες κατά 10 και πλέον ποσοστιαίες μονάδες του μέσου όρου της επικράτειας (39%). Η μεγαλύτερη απόκλιση που παρατηρείται είναι της τάξης των 30 ποσοστιαίων μονάδων, μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

Ως προς την πρόοδο που έχει συντελεστεί, οι μισές και πλέον Περιφέρειες της χώρας έχουν υπερδιπλασιάσει μέσα στην περίοδο 2005 – 2008 το πλήθος των τακτικών χρηστών του διαδικτύου, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου γίνεται λόγος για τριπλασιασμό των χρηστών (Βόρειο Αιγαίο, Πελοπόννησος). Επιπλέον, ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι κατά την εν λόγω περίοδο, οι αγροτικές περιοχές εμφανίζουν τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης, τόσο στη χρήση του Η/Υ όσο και του διαδικτύου.

Το ποσοστό των νοικοκυριών που δαπανά χρήματα για σύνδεση στο διαδίκτυο αποδεικνύεται ανάλογο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της Περιφέρειας, όπως προκύπτει και από σύγκριση με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάθε Περιφέρειας.

Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών συνεχίζει να υφίσταται

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ, το ποσοστό ανδρών και γυναικών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο διαμορφώνεται στο 52% και 37% αντίστοιχα.

Τόσο για τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, παρατηρείται σημαντική αύξηση στη χρήση του Η/Υ και του διαδικτύου στο διάστημα 2005-2008, ωστόσο το μεταξύ τους χάσμα φαίνεται να διευρύνεται.

Σε σχέση με το ευρωπαϊκό περιβάλλον, υπάρχει υστέρηση του ποσοστού των Ελλήνων χρηστών έναντι των Ευρωπαίων. Ωστόσο, ο ανδρικός πληθυσμός της Ελλάδας εμφανίζει τάση σύγκλισης με τον αντίστοιχο της ΕΕ27, έχοντας μειώσει την "ψαλίδα" από τις 23 στις 14 ποσοστιαίες μονάδες κατά την περίοδο 2005-2008. Αντίθετα, οι γυναίκες στην Ελλάδα υπολείπονται σταθερά του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με διαφορά που ξεπερνά τις 20 ποσοστιαίες μονάδες, αν και κατέχουν τον υψηλότερο μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης (CAGR) στη χρήση του διαδικτύου μεταξύ 29 χωρών, για την ανωτέρω τετραετία.

Σύμφωνα με την έρευνα, το ψηφιακό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών μειώνεται όσο υψηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο των ατόμων και όσο πιο μικρή είναι η ηλικία τους. Ιδιαίτερα θετικό είναι το γεγονός ότι στις νεαρότερες ηλικίες έχει επέλθει σύγκλιση μεταξύ των ανδρών και γυναικών, με 9 στα 10 νεαρά άτομα να είναι χρήστες του διαδικτύου.

Επίσης, με την εργασιακή κατάσταση των ατόμων να επηρεάζει τη σχέση τους με το διαδίκτυο, αποδεικνύεται ότι σημαντικό μέρος του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων οφείλεται στο μικρότερο βαθμό ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας σε σχέση με τους άνδρες.

Ως προς τους λόγους χρήσης του διαδικτύου, οι γυναίκες υπερτερούν των ανδρών σε θέματα αναζήτησης πληροφοριών για ταξίδια, εκπαίδευση και εργασία, ενώ η υπεροχή των ανδρών είναι ξεκάθαρη σε ότι έχει να κάνει με ηλεκτρονικά παιχνίδια, λήψη λογισμικού για τον Η/Υ, τηλεφωνία μέσω διαδικτύου, αλλά και συναλλαγές μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής.

Εμφανές το «ψηφιακό χάσμα γενεών», πλήρως εξοικειωμένοι οι νέοι

Αναλύοντας τα αποτελέσματα της έρευνας του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ, παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων ηλικιακών ομάδων ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών.

Η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής κυμαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα στους νέους 16-24, ενώ όσο αυξάνεται η ηλικία των ατόμων, μειώνεται ο βαθμός εξοικείωσής τους με τις νέες τεχνολογίες. Θετικό είναι το γεγονός ότι σημειώθηκε σημαντική αύξηση των ποσοστών χρήσης στο διάστημα 2005-2008, η οποία είναι ιδιαίτερα έντονη στις ηλικιακές κατηγορίες 25-34 και 35-44.

Όσο αυξάνεται η ηλικία των ατόμων αυξάνεται και το χάσμα μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, φτάνοντας σχεδόν τις 20 ποσοστιαίες μονάδες για τις ηλικίες 65-74. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι υπάρχει πλέον σύγκλιση μεταξύ των νέων της χώρας μας ηλικίας 16-24 και των συνομήλικών τους στην ΕΕ27, η οποία επιτεύχθηκε με εντυπωσιακή άνοδο στη χρήση Η/Υ και διαδικτύου μεταξύ 2007 και 2008 (87% με 92% και 75% με 87% αντίστοιχα).

Τα νεαρότερα άτομα χρησιμοποιούν κυρίως το διαδίκτυο για λόγους επικοινωνίας με άλλους χρήστες και ψυχαγωγίας. Στην ηλικιακή κατηγορία 35-44 παρατηρείται υψηλότερη ιεράρχηση του πληροφοριακού χαρακτήρα του διαδικτύου, ενώ χρησιμοποιούνται σημαντικά και οι υπηρεσίες που αφορούν σε ταξίδια και διαμονή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το αποτέλεσμα που φέρνει τους χρήστες ηλικιών 55-64 δεύτερους σε ανάγνωση ιστολογίων (blogs), με ποσοστό 33,9% μετά τους νέους 16-24 (37%).